کد مطلب:46018 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

آيا مي توان گفت عمل تنها كليد شناخت است ؟

نه، عمل، كليد اول شناخت است؛ با عمل، ما يك در از درهاي شناخت را به روي خودمان باز مي كنيم و به يك سلسله مسائل دست مي يابيم. بعد نوبت درِ دوم مي رسد، درِ دوم را بايد باكليدديگري باز كنيم. باكليد دوم شناخت، به شناخت بالاتر مي رسيم. عمل (حواس) كليد شناخت سطحيِ ابتدايي است، يعني كليد جمع آوري موادّ اوّلي شناخت در ذهن است. اگر نخواهيم با اين كليد كار كنيم، اصلاً نوبت به كليد دوم نمي رسد؛ مثل اين است كه ميخواهيم وارد اتاقي شويم كه در پشت اتاق ديگري است. تا وقتي كه درِ اول را باز نكنيم به آن اتاق دوم نمي رسيم. آيا وقتي درِ اول را باز كرديم جهان را مطالعه كرديم، آنچه را كه از طريق حواس و استقراء براي ما به دست آمدني است، به دست آورديم، به همه شناختها دست يافته ايم؟ نه، كليد دوم، آن است كه قرآن از آن به «فوءاد» و فيلسوفان از آن به «عقل» تعبير مي كنند. آن هم «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرونَ» دارد يعني آن هم بايد عمل كند، بايد به كار بيفتد. پس اگر عمل را شامل تفكر و تعقّل هم بدانيم، عمل هميشه كليد شناخت است. ولي اشتباه اين است كه وقتي ميگويند «عمل كليد شناخت است» عمل را منحصر به «عمل عيني» ميكنند كه همان مشاهده و بررسي باشد. نه، عمل عيني كليد اول شناخت است؛ عمل دوم يك نوع عمل ذهني است كه مرحلة دوم شناخت، يعني مرحلة منطقي شناخت را با آن انجام مي دهيم.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج13 ـ مسئله شناخت
شهيد مطهري